Altain Uriankhain hurim

Àëòàéí óðèàíõàé ò¿ìíèé õóðèì íàéðûí òóõàé ýíý óäààä áè÷èæ áàéãàà áºãººä àðä ò¿ìíèé äóíä îëîí ÿíçûí ¸ñ çàíøèëûí õýëáýð õàäãàëàãäàí ¿ëäñýí áàéäàã.ªºðèéí öóãëóóëñàí ìàòåðèàë áîëîí çóí íóòãààð ÿâàõäàà õºãøèä áóóðëààñàà ñîíñîí òýìäýãëýæ áàéíãà áàÿæóóëàí áè÷èæ áàéõ áîëíî. /ýíýõ¿¿ ìýäýýëëèéã íýãýí ñîíèíãîîñ àâ÷ õàäãàëæ ÿâäàã áàéñàí ä¿¿ Ìýíäýýãýýñ àâàí á¿ðýí áè÷èæ áàéíà./
19-20 зуны зааг үед алтайн урианхайн 7 хошууны баруун, зүүн гарт хуримын зан үйл ялгаатай байсан бөгөөд энэ нь зүй ёсны хэрэг байв. Баруун гарт 3 хошуу байсан бөгөөд эд нь бүгд монгол урианхай нар байв. Зүүн гарын 4 хошууны 3 нь тува урианхай нар байсан тул тэндэхийн монгол урианхай нарын зан үйлд тува нарын зан үйлийн нөлөө ямар нэгэн хэмжээгээр тусах нь зайлшгүй байв. Нөгөө талаар Алтайн Урианхайн 2 гарын зан үйлд ялгаа гарахад Манжийн төрийн бодлого ч нөлөөлсөн байна. Манж нар Ховдын хязгаарыг захирахдаа ястан бүрийг урьдын угсаа төрлийн байдлаар хошуу, сум, аравтаар зохион байгуулж õîøóóä õîîðîíäûí ýäèéí çàñàã,ñî¸ë, èðãýäèéí õàðèëöààã õîðèãëîæ, òýäãýýðèéí òóñ á¿ðèéí ò¿ãæèãäìýë áàéäëûã àëü áîëîõ õýâýýð áàéëãàõûã õè÷ýýæ áàéæýý.Æèøýý íü óðèàíõàéí õî¸ð ãàðûí õîøóóäûí àðä èðãýä õîîðîíäîî øèëæèí ñóóõ, ãýðëýõ ÿâäàë õîðèîòîé áàéñàí ãýæ íóòãèéí ºíäºð íàñòàíãóóä ÿðüæ áàéãàà íü äýýð ºã¿¿ëñíèéã ãýð÷èëæ áàéíà.Èéíõ¿¿ îâîã òºð뺺ð ñóìëàõ àðàâòëàõ íü Õîâäûí àìáàíû áà õîøóóäûí íî¸äûí óëñûí àëáà, õîøóóíû ãóâ÷óóðûã òºëæ ÷àäàõã¿é íºõöºëä àõ ä¿¿ãýýñ íü òºëáºðèéã ãàðãóóëàõ íýãýí àðãà áàéñàí ãýíý.
Áèä ýíý óäààä íóòãèéí ºâãºä íàñòàíààñ ñóðâàëæèëñàí ìýäýý õýðýãëýãäýõ¿¿íä òóëãóðëàí óðèàíõàéí ç¿¿í ãàðûí õóðèìûí çàí ¿éëýýñ òîâ÷õîí ºã¿¿ëüå.
19-ð çóóíû ñ¿¿ë÷, 20 çóóíû ýõýí ¿åä àëòàéí óðèàíõàéí ç¿¿í ãàðûí çàí ¿éë íü áàðóóí ãàðûíõàí áîëîîä íèéò ìîíãîë óãñààòíû õóðèìûí çàí ¿éëòýé ä¿éõ íèéòëýã òàëòàé áàéñíû çýðýãöýý ººðèéí ÿëãàãäàõ ºâºðìºö ¸ñëîëòîé áàéæýý.

Ç¿¿í ãàðûí óðèàíõàéä õ¿¿ãýý ãýðë¿¿ëýõ íàñ íü íèéò ìîíãîë óãñààòàíòàé ¿íäñýíäýý àäèë.Òýä õàìãèéí ýðòäýý 13-14 íàñàíä íü, èõ òºëºâ 17-18 íàñòàéä íü îðîéòîîä 20 îð÷èì íàñàíä íü ãýðë¿¿ëäýã áàéæýý. Õ¿¿õä¿¿äèéã áàãà áàéõàä íü ñ¿é òàâèõ çàíøèë áàéñàí áàéíà. Á¿ð ºëãèéòýé áàéõàä íü ñ¿é òàâèæ õî¸ð õ¿¿õäèéí õó÷ëàãûã ñîëèõ áóþó 3-4 íàñòàéä íü ñ¿é òàâüæ, 10 íàñ äºõºõ ¿åä íü îéð äºò àéëñàí áóóæ õ¿¿õä¿¿äèéã òàíèëöóóëäàã áàéñàí áàéíà.Ýíýíõ¿¿ ñ¿é òàâèõ çàí òºëºâ ãîë òºëºâ ÷èíýýëýã àéëóóäàä áàñàí áàéíà. Õ¿¿äýý àâ÷ ºãºõ ýõíýðèéí õóâüä àéãàíû àõ àâãàéã ñàéí ãýíý. Àéãàíû àõ áèø áîë èõ òºëºâ ä¿¿ àâãàé àâ÷ ºãäºã áàéñàí áàéíà. Õàðèí õ¿¿ãýý á¿ð áàãàä íü ãýðë¿¿ëñýí òîõèîëäîëä óõààí ñàíàà çààëãàõ çîðèëãîîð òàâ àõ àâãàé àâ÷ ºãäºã áàéæýý.